Mỗi dưỡng chất cơ thể cần đều đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hoạt động chức năng của bộ phận đó. Đặc biệt đối với cơ thể trẻ em, nếu thiếu dưỡng chất thì sẽ đặc biệt nguy hiểm. Vitamin A là một trong những chất cần thiết cho mắt, hỗ trợ mắt duy trì hoạt động hiệu quả. Tuy nhiên tình trạng thiếu vitamin A ở trẻ em là một trong những vấn đề nghiêm trọng vẫn còn tồn tại. Nếu không có biện pháp phòng ngừa kịp thời, trẻ có thể bị mù vĩnh viễn và nhiều di chứng khác. Phụ huynh hãy tìm hiểu cách phòng ngừa tình trạng thiếu vitamin A ở trẻ em và áp dụng hiệu quả cho con em mình nhé!
Mục lục
Vai trò của vitamin A đối với trẻ em
Vitamin A được biết đến từ rất lâu nhưng cho đến nay, thiếu vitamin A vẫn đang là một vấn đề sức khỏe cần được giải quyết. Nhiều chức phận quan trọng của vitamin A đối với cơ thể đã được khoa học ngày càng làm sáng tỏ. Trẻ em bị thiếu vitamin A sẽ gây ra triệu chứng quáng gà. Dẫn tới khô mắt, nhuyễn biểu mô kết giác mạc gây mù lòa.
Vitamin A là một trong 3 loại vi chất (iốt, vitamin A, sắt) đang được quan tâm vì sự thiếu hụt các vi chất này ở các nước đang phát triển đã và đang trở thành vấn đề có ý nghĩa đối với sức khoẻ cộng đồng. Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) trên thế giới có khoảng 3 triệu trẻ em bị khô mắt (tổn thương mắt do thiếu vitamin A dẫn đến mù loà) và có tới 251 triệu trẻ bị thiếu vitamin A nhưng chưa tới mức bị khô mắt (thiếu vitamin A cận lâm sàng).
Tình trạng trẻ bị thiếu vitamin A ở Việt Nam
Ở Việt Nam, trước đây hàng nǎm có khoảng 5000 – 6000 trẻ em bị mù hoàn toàn do thiếu vitamin A. Chỉ riêng tại trường trẻ em mù Nguyễn Đình Chiểu (TP. Hồ Chí Minh) trước đây. Đã phát hiện có hơn một nửa số trẻ bị mù là do nguyên nhân thiếu vitamin A.
Trong những nǎm vừa qua, nhờ triển khai tốt chương trình bổ sung vitamin A liều cao dự phòng trên phạm vi toàn quốc mà chúng ta đã giải quyết cơ bản tình trạng khô mắt ở trẻ, không còn mối đe doạ mù loà cho trẻ em chúng ta. Tuy nhiên thiếu vitamin A vẫn còn tồn tại, mức vitamin A trong máu vẫn dưới mức bình thường.
Ý nghĩa quan trọng của vấn đề là ở chỗ: thiếu vitamin A không chỉ gây khô mắt dẫn tới mù loà mà nó còn làm tǎng nguy cơ tử vong, bệnh tật và làm giảm sự tǎng trưởng của trẻ. Chính vì vậy tiếp tục quan tâm phòng chống thiếu vitamin A là thiết thực cải thiện tình trạng dinh dưỡng và sức khoẻ cho con em chúng ta
Tác hại của việc trẻ thiếu vitamin A
- Trẻ em dưới 3 tuổi dễ bị thiếu Vitamin A do trẻ đang lớn nhanh cần nhiều vitamin A. Ở tuổi này do chế độ nuôi dưỡng thay đổi (giai đoạn ǎn bổ sung, cai sữa). Và dễ mắc các bệnh nhiễm trùng nên có nguy cơ thiếu vitamin A.
- Trẻ dưới 5 tuổi bị mắc các bệnh sởi, viêm đường hô hấp cấp, tiêu chảy kéo dài và suy dinh dưỡng nặng có nguy cơ thiếu vitamin A.
- Bà mẹ đang cho con bú nhất là trong nǎm đầu. Nếu ǎn uống thiếu vitamin A thì trong sữa sẽ thiếu vitamin A. Dẫn đến tình trạng thiếu vitamin A ở con. Trẻ không được bú mẹ thì nguy cơ thiếu vitamin A càng cao.
Biểu hiện trẻ thiếu vitamin A
Để chẩn đoán tình trạng thiếu vitamin A ở trẻ. Có thể dựa trên một số biểu hiện lâm sàng ở mắt như:
- Quáng gà (ký hiệu XN): Đây là biểu hiện sớm nhất của bệnh khô mắt do thiếu vitamin A. Trẻ thường nhút nhát, không dám đi lại, hoặc dễ té ngã khi đi vào lúc chập choạng tối.
- Vệt Bitot (X1B): Là triệu chứng đặc hiệu của tổn thương kết mạc do thiếu vitamin A. Đây là những vệt trắng bóng trên màng tiếp hợp mắt (còn gọi là kết mạc hay lòng trắng). Thường có hình tam giác như đám bọt xà phòng. Hay gặp ở sát rìa giác mạc ở vị trí 3 giờ hoặc 9 giờ. Có thể thấy ở cả 2 mắt.
- Khô giác mạc (X2): Giác mạc (lòng đen) trở nên mờ đục như làn sương phủ. Có thể sần sùi, hay kèm theo khô kết mạc hoặc vệt Bito. Biểu hiện điển hình là trẻ sợ ánh sáng, hay cụp mắt nhìn xuống, ra ánh sáng thường nhắm mắt.
- Loét nhuyễn giác mạc (X3A và X3B): Là sự mất tổ chức một phần hay tất cả các lớp của giác mạc. Nếu để loét giác mạc sâu và rộng sẽ bị mù vĩnh viễn.
Biện pháp phòng ngừa thiếu vitamin A ở trẻ
Phụ nữ khi có thai và trong thời kỳ cho con bú cần được ăn đủ lượng và chất hàng ngày, uống nước nhiều và nghỉ ngơi đầy đủ để đảm bảo con sinh ra được khoẻ mạnh. Chú ý trong thời gian 3 tháng đầu có thai, phụ nữ không được uống vitamin A liều cao. Vì có thể xảy ra dị dạng bẩm sinh cho thai nhi.
Cần nuôi con bằng sữa mẹ ngay từ khi mới đẻ cho đến khi trẻ được 24 tháng tuổi hoặc hơn. Từ tháng thứ 4 trở đi cần cho trẻ ăn dặm. Để đảm bảo thức ăn cung cấp đủ vitamin A. Chất đạm và chất béo cũng như muối khoáng hàng ngày.
Vitamin A có nhiều trong các thức ăn có nguồn gốc động vật như gan, lòng đỏ trứng, cá, sữa. Nhưng có rất ít trong thịt nạc. Chất tiền vitamin A có nhiều trong các loại quả, củ có màu đỏ hoặc màu vàng sẫm. Như gấc, bí ngô, xoài, hồng, khoai lang nghệ, quả trứng gà… Các loại rau có màu xanh sẫm như rau ngót, rau cải, rau mồng tơi, rau dền, rau đay, rau lang, thì là, súp lơ…
Khi trẻ từ 6 tháng tuổi trở đi, cần cho trẻ đi uống vitamin A liều cao bổ sung định kỳ 6 tháng/lần theo lịch của cơ quan y tế. Khi phát hiện trẻ có các dấu hiệu thiếu vitamin A đầu tiên như quáng gà, khô lòng trắng mắt. Cần đưa trẻ đến ngay các cơ sở y tế để khám. Và uống vitamin A kịp thời sẽ phòng tránh mù loà cho trẻ.
